راهنامه CMR “سی ام آر” سندی است که درمسیر حمل و نقل بین المللی با کامیون مورد استفاده قرار می گیرد و مخصوص حمل جاده ای می باشد و دلیل انعقاد قرارداد حمل، پذیرش شرایط قرارداد و رسید دریافت محموله توسط حمل کننده (کریر) خواهد بود و سند مزبور تحت مقررات کنوانسیون بین المللی حمل ونقل جاده ای کالا یا مقررات بین المللی حمل کالا از طریق جاده صادر می گردد و حدود مسئولیت های متصدیان حمل جاده ای را مشخص می نماید. این سند غیر قابل انتقال بوده و به منزله رسید کالا تلقی می گردد و بایستی مورد تایید سازمان حمل و نقل پایانه های کشور باشد.
کنوانسیون CMR که در سال ۱۹۵۶ مورد تصویب و الحاق پنج کشور اروپایی قرار گرفت به تدریج به صورت یکی از مفید ترین و عمده ترین کنوانسیون ها در عرصه ی حمل ونقل بین المللی در آمد و تا کنون بیش از شصت کشور به آن پیوسته اند. کنوانسیون CMR در حمل و نقل بین المللی جاده ای کالا و همچنین در حالت های خاص در حمل ترکیبی به شرطی که کالا از وسایل نقلیه جاده ای تخلیه نشود مورد استفاده قرار می گیرد.
یکی از نکات قابل توجه و عمده در این کنوانسیون به علت مشخص بودن توافق بین فرستنده – حمل کننده اولیه و حمل کنندگان بعدی – گیرنده در عملیات حمل و نقل بین المللی یا سند CMR که در چارچوب کنوانسیون CMR صادر می‌گردد.
تعیین موارد مسئولیت هر یک از دست اندر کاران در زنجیره حمل و نقل بین المللی جاده ای و به خصوص تعیین حداکثر میزان مسئولیت حمل کنندگان در موارد فقدان و بروز خسارت به محمولات و یا تاخیر در حمل و تحویل کالا، این امکان فراهم گردیده که شرکت های بیمه بتوانند در شکلی ساده و موثر مسئولیت حمل کنندگان را بیمه کنند.
مفاد این کنوانسیون مهمترین راهنمای مجریان حمل بین المللی کالا از طریق جاده است و حیطه وظایف، مسئولیت ها و حقوق آنها را مشخص می کند.
تفاوت عمده «سی ام آر» با بارنامه اف بی ال (فیاتا) و بی ال (سراسری) در آن است که بارنامه سند مالکیت و قابل انتقال و ظهرنویسی می باشد، ولی سی ام آر قابل انتقال و پشت نویسی نبوده و سند مالکیتی کالا نمی باشد.
«سی ام آر» علاوه بر ناظر بودن بر روابط بین حمل کننده، فرستنده و گیرنده پوشش بیمه‌ای برای مسئولیت شرکت‌های کریر را بوجود می آورد. با بیمه کردن «سی ام آر» مسئولیت شرکت‌های حمل کننده بیمه می گردد.
در صورتی که وسیله نقلیه حامل کالا در قسمتی از سفر به طرق دریایی و یا ریلی حمل شود و برای آن سند CMR صادر گردد، به شرطی که کالا از وسیله نقلیه تخلیه نشود مشمول مقررات کنوانسیون CMR می باشد.
در کنوانسیون CMR حمل کننده مسئول اعمال، خدمه یا هر شخص دیگری که در جریان حمل از خدمات آنها استفاده می‌کند، خواهد بود.
فرستنده مسئول جبران تمام هزینه‌ها، خسارات و صدماتی خواهد بود که در نتیجه عدم صحت یا عدم کفایت مشخصات لازمه از جمله موارد ذیل به حمل کننده وارد شود:
– نام و نشانی فرستنده کالا
– نام و نشانی گیرنده کالا
– تاریخ و محل دریافت کالا
– وزن ناخالص کالا
– شرح ماهیت کالا و نوع بسته‌بندی
– تعداد بسته‌ها و علایم و شماره‌های مخصوص آنها
– دستورات ضروری برای تشریفات گمرکی و غیره
مبنای محاسبه حق بیمه توافق و ضرایب شرکت بیمه با بیمه گذار می باشد.
۱ :در مورد راهنامه های حمل کالا یا CMR باارزش اظهار شده، متقاضی می بایست قبل از بارگیری مراتب را به بیمه گر اعلام وحق بیمه متعلقه را پرداخت نماید و یا تا سقف خاص و محدودی CMR بیمه می گردد.
۲ :هر گاه برای محموله یک وسیله نقلیه چند راهنامه صادر گردد (گروپاژ) حق بیمه برای هر راهنامه محاسبه نمی گردد اگر برای یک مقصد باشد حق بیمه معادل یک کامیون دربست با توجه به حجم کل ناخالص کالا و اگر برای مقاصد مختلف باشد بر اساس دورترین مقصد و با حجم کل کامیون محاسبه می گردد.
۳ :برای کالاهای خطرناک و فاسد شدنی نرخ بیمه آن از کالاهای استاندارد متفاوت خواهد بود.
۴ :هزینه نجات و جلوگیری از توسعه خسارت توسط بیمه گر پرداخت می شود.
- خسارت و هزینه های مربوط به محمولاتی که تحت شمول کنوانسیون سی ام آر نامه مربوط قرار ندارد.
- خسارت و هزینه های مربوط به مواردی که طبق کنوانسیون سی ام آر بیمه گذار نسبت به آن از مسئولیت مبری است.
- خسارت ناشی از عمد و سوء نیت بیمه گذار
- خسارت ناشی از انرژِی هسته ای و رادیو اکتیو
- خسارت ناشی از جنگ، شورش، بلوا، اعتصاب، خرابکاری، ظبط و یا مصادره کالا
- خسارات وارده به فلزات گرانبها، سنگ های قیمتی، پول و اسکناس، آثار هنری و تابلوهای نقاشی و مجسمه ها مگر در صورتیکه قبل از حمل موافقت بیمه گر جلب شده باشد.
- لوازم دست دوم و اثاثیه منزل که در این مورد باید فرستنده کالا برای کالا بیمه کلوز C تهیه نماید.