کالاي خطرناك به مواد و ترکیبات شیمیایی که به صورت بالقوه بتوانند براي سلامتی افراد، اموال یا محیط زیست خطر ایجاد نمایند گفته می‌شود.
- مواد منفجره
- آتش زا
- خودسوز (بدون آنکه جرقه اي وجود داشته باشد خود ماده خاصیت در شرایط خاص قابلیت اشتعال دارند)
- موادي که با آب واکنش شیمیایی دارند (که در اثر تماس با آب یا بخار آب باعث تولید گازهاي قابل اشتعال یا سمی می شوند)
- اکسید کننده ها (که باعث گسترش آتش یا دامنه حریق می گردند)
- مواد سمی یا عفونی
- مواد خورنده
یک شماره چهار رقمی است که توسط سازمان ملل به کالاي هاي خطرناک و شیمیایی اختصاص دارد تا بوسیله آن بتوانیم به ماهیت کالای خطرناك دسترسی یابیم.
نامی استاندارد که در حمل و نقل کالای خطرناک به جاي نام تجاري و سایر اسامی متعارف استفاده می شود.
کالای خطرناک به کلاس هاي مختلفی تقسیم می شوند که این کلاس بندي بر اساس اصلی ترین خطري است که کالا از خود ایجاد می نماید. کالاهاي خطرناك به نه گروه مختلف تفکیک می شوند. دسته بندي هر یک از کلاسها نیز براساس ماهیت خطر تولیدي، مختلف می باشد.
هر گاه کالای خطرناک داراي خطراتی بیش از آنچه که در یک کلاس یا دسته بندي را شامل شود خطر اصلی، کلاس اصلی کالاي خطرناك و خطرات فرعی دیگر کلاس یا دسته بندي هاي فرعی ان کالا را شامل خواهد گردید.
کالای خطرناک بسته به نوع و میزان خطرناك بودن خود می باید بسته بندي متناسب با خود را داشته باشد به عبارت دیگري کالا با درجه خطر بالا می باید بسته بندي کاملا متناسب با نوع خطر را رعایت نموده باشد. بر همین اساس بسته به میزان خطر کالا، بسته بندي کالا در سه گروه یک، دو و سه ( اعداد لاتین) به شرح ذیل متمایز می گردند.
- گروه یک: براي بسته بندي کالاهاي بسیار خطرناك
- گروه دو: براي بسته بندي کالاهاي با میزان خطر متوسط
- گروه سه: براي بسته بندي کالاهاي با میزان خطر پایین
کالاهای خطرناك بسته به اصلی ترین و با اهمیت ترین خطر و ریسک تولیدي به نه کلاس مختلف تفکیک می گردند. همچنین هر یک از کلاس هاي نه گانه خود نیز به دسته بندي هاي مختلفی ممکن است تقسیم گردند.
کلاس یک: مواد منفجره یا موادي که براي تولید مواد منفجره بکار می روند.
کلاس دو: گازهاي خطرناك
- کلاس ۲٫۱: گازهاي قابل اشتعال
به گازهایی اطلاق می گردد که می توانند با آزاد شدن در داخل هوا و وجود منبع جرقه، مشتعل گردند. گازهاي قابل اشتعال می توانند سبک تر یا سنگین تر از هوا باشند. گازهاي سنگین تر از هوا می توانند در سطوح پایین جمع گردیده که در صورت بروز جرقه و انباشت گاز قابلیت انفجار و اشتعال را دارند. در این دسته می توان به گازهایی همانند هیدروژن، استیلن، LNG و LPG اشاره نمود.
- کلاس ۲٫۲
گازهاي تحت فشار هستند که نه قابلیت اشتعال دارند و نه سمی. از این دسته می توان به گازهاي ذیل اشاره نمود.
- نیتروژن
- دي اکسید کربن o
- هواي فشرده
- هلیم
برخی از گازهاي این کلاس باعث ایجاد خطر خفگی می گردند به عنوان مثال گاز نیتروژن و دي اکسید کربن. هرگاه گازهاي داراي خطر خفگی از هوا سنگین تر باشند می توانند در سطوح پایین تجمع یافته و باعث کاهش اکسیژن هوا یا تخلیه کامل منطقه از اکسیژن می گردد.
- کلاس ۲٫۲ بهمراه ریسک فرعی ۱٫۵: گازهاي اکسید کننده
گازهایی هستند که نه قابلیت آتش گیري را داشته و نه خواص سمی بودن را دارند اما می توانند باعث تسریع در احتراق گردیده و در صورت وجود مواد سوختنی و قابل اشتعال خطر اتش سوزي این مواد را بسیار بالا ببرند.
از گازهایی که در این دسته قرار می گیرند:
- انتونوکس
- اکسید نیتروژن
- کلاس ۲٫۳ گازهاي سمی
گازهایی هستند که در صورت استنشاق می توانند باعث مرگ یا مصدومیت شدید گردند. بسیاري از گازهاي این دسته علاوه بر داشتن خواص سمی، داراي خواص دیگري هم هستند به عبارت دیگر خواصی همچون قابلیت اشتعال، اکسید کنندگی یا خورندگی را هم دارند.
کلاس سه: مایعات قابل اشتعال
مایعات قابل اشتعال بخاراتی از خود تولید می کنند که این بخارات می توانند در داخل هوا در صورت وجود منبع تولید جرقه مشتعل گردند. بر اساس تعریف این دسته از مایعات داراي نقطه اشتعال یا Point Flash کمتر یا مساوي ۶۰ درجه سیلسیوس می باشند. نقطه اشتعال یا Point Flash عبارت است از درجه حرارتی که در آن مایع می تواند به اندازه کافی تولید بخاراتی در هوا را نموده که در صورت وجود منبع تولید جرقه باعث اشتعال آن گردد.
کلاس چهار: جامدات قابل اشتعال
- کلاس ۴٫۱ جامدات قابل اشتعال، مواد جامد داراي خاصیت خود واکنش و مواد جامد غیر انفجاري
جامدات قابل اشتعال در واقع مواد جامد سوختنی بوده یا مواد جامدي هستند که در اثر اصطکاك می توانند ایجاد حریق و اشتعال نمایند.
مواد خود واکنش یا Reactive-Self موادي هستند که بلحاظ حرارتی ناپایدار بوده و حتی بدون وجود اکسیژن هم تمایل زیادي جهت انجام تجزیه هاي حرارت زا می باشند.
مواد جامد غیر حساس به انفجار، مواد انفجاري هستند که با آب یا الکل یا رقیق شدن با دیگر مواد باعث شکل گیري یک مخلوط جامد همسان گردیده که خواص انفجاري آن را تشدید می نمایند. مثالی از این ماده می تواند اسید پیکریک مرطوب باشد.
- کلاس ۴٫۲ مواد جامد مستعد جهت احتراق خود به خود
این مواد شامل آن دسته از جامدات قابل اشتعال بوده که در اثر افزایش دما و مجاورت هوا یا هواي مرطوب قابلیت احتراق خود به خود را دارند به عبارت دیگر بدون وجود منبع جرقه یا آتش این مواد به صورت خود به خود آتش می گیرند. مثال این دسته از کالای خطرناک می توان به مواد ذیل اشاره نمود.
- فسفر سفید
- ضایعات پنبه
- غذاي ماهی
- کلاس ۴٫۳ مواد جامدي که در اثر تماس با آب تولید گازهاي قابل اشتعال می نمایند.
موادي هستند که در اثر تماس با آب امکان انتشار گازهاي قابل اشتعال نموده که می تواند باعث شکل گیري ترکیب منفجره در هوا گردند. در برخی حالات گرمایی که از این واکنش تولید می شود می تواند باعث احتراق خود به خودي بدون وجود منبع جرقه گردد. همچنین برخی از مواد این دسته در هنگام احتراق قابلیت تولید گاز هاي سمی را نیز دارند. مواد ذیل در دسته این نوع جامدات قرار دارند.
- فسفید آلومینیم ( باعث تولید و آزاد سازي گاز فسفین می گردد)
- کاربید کلسیم ( باعث آزاد سازي و تولید گاز استیلن می گردد)
- سدیم ( باعث آزاد سازي گاز هیدروژن می گردد)
کلاس پنج: اکسید کننده‌ها
- کلاس ۵٫۱ مواد اکسید کننده
این مواد که به خودي خود تمایل کمی جهت سوختن را دارند (کند سوز) ممکن است با کسب اکسیژن کافی (خصوصا در مجاورت کالاهاي کلاس ۵٫۲) باعث احتراق سایر مواد یا مشارکت در سوختن آنها داشته باشند. مواد ذیل از جمله مواد قرار گرفته در این دسته می باشند
پرمنگنات پتاسیم
نیترات امونیم
هیپوکلرید کلسیم
- کلاس ۵٫۲ پراکسید هاي آلی
پراکسیدهاي آلی مواد ارگانیکی هستند که داراي گروه عناصر پراکسید غیر فعال (-O-O-) بوده که از لحاظ حرارتی ناپایدار بوده و بسیار تمایل به انجام واکنش هاي خطرناك با دیگر مواد را دارند. این مواد می توانند از لحاظ شیمیایی داراي خواص ذیل باشند.
- سوختن سریع
- مستعد جهت انجام واکنش و تجزیه هاي انفجاري
- حساس به حرارت، ضربه و اصطکاك
- انجام واکنش سریع با دیگر مواد
کلاس شش: مواد سمی
- کلاس ۱٫۶ مواد سمی
کالاهاي قرار گرفته در این دسته موادي هستند که در صورت بلعیده شدن، استنشاق و حتی در برخی موارد تماس پوست دست با آنها منجر به مرگ یا آسیب جدي می گردند. همچنین برخی مواد این دسته می توانند خطرات فرعی دیگر را هم داشته باشند (به عنوان مثال قابل اشتعال یا قابلیت خورندگی هم داشته باشند)
- کلاس ۲٫۶ مواد عفونی
موادي هستند که عموما حاوي ترکیبات میکرو ارگانیسم که باعث ایجاد بیماري می گردند، می باشند. این مواد جهت واکسیناسیون انسانی و حیوانی بکار گرفته می شوند.
کلاس هفت: مواد پرتوزا (رادیو اکتیویته)
موادي یا ترکیباتی هستند که داراي تشعشعات رادیو اکتیو بوده و بر اساس دستور العمل هاي صادره از سوي سازمان بین المللی انرژي اتمی IAEA باید با آنها رفتار نمود. این نوع کالاها عموما بدلیل آتش زا بودن یا کمک به احتراق سایر موارد در دسته کالاهاي خطرناك قرار نگرفته بلکه به واسطه تشعشعات زیانبار آنها موجب مرگ یا آسیب جدي به سلامت انسانها یا محیط زیست خواهد گردید.
کلاس هشت: مواد خورنده
مواد جامد و مایعی هستند که می توانند باعث آسیب رسانی شدید به نسوج زنده یا ایجاد خورندگی شدید موادي همچون فلزات گردند. مواد خورنده قابلیت نابودي و یا ایجاد آسیب به نسوج و بافتهاي زنده انسانی و نباتی و جانوري گردیده و در تماس با فلزات همانند الومینیم، فولاد و دیگر فلزات باعث خورده شدگی آنها گردد. برخی از این مواد همچنین در اثر بخارات تولیدي باعث سوزش چشم، مجاري تنفسی و پوست گردند. اساس و پایه مواد خورنده معمولا اسید ها یا الکالیک بوده که در برخی حالات علاوه بر موارد پیش گفته می توانند خواصی همانند آتش زایی یا اکسید کنندگی را هم شامل شوند.
کلاس نه: مواد و کالاهاي متفرقه
موادي که تحت این کلاس قرار می گیرند داراي خطراتی هستند که در شمول هشت کلاس دیگر کالاي خطرناك قرار ندارند. برخی از موادي که در این کلاس قرار می گیرند ممکن است بواسطه خواص و ملاحظاتی که در رابطه با دماي نگهداري آنها می بایست رعایت گردیده و در صورت عدم رعایت موجب بروز حوادث خطرناك گردد دسته بندي شده اند.
- قیر مذاب
- یخ خشک
هلدینگ خادم لجستیک به‌عنوان یکی از شرکت‌های باتجربه در زمینه فریت بار، خدمات حمل بار از تمام کشور به فرودگاه، بسته‌بندی حرفه‌ای و انجام تشریفات گمرکی در فرودگاه امام خمینی و سایر فرودگاه‌ها را برای مشتریان انجام می‌دهد.
لطفاً برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره ۳۱۷۳۱۰۰۰ -۰۵۱ تماس بگیرید.